SUBDOMEIN 1:
CULTUUR VAN DE KERK
Invalshoek 5
- Kunst, wetenschap en techniek
Vervlechting van
(klassieke) wetenschap en geloof; Hildegard von
Bingen als voorbeeld van veelzijdigheid; theologie,
filosofie, natuurwetenschap, geneeskunde en muziek.
Probleemstelling:
In de Middeleeuwen is
er sprake van een vervlechting van (klassieke) wetenschap en geloof. Een
voorbeeld van veelzijdigheid van kennis in de Middeleeuwen laat Hildegard von Bingen zien: zij combineerde theologie met filosofie
met natuurwetenschap en geneeskunde en muziek.
Onderzoeksvragen:
5.1: Waarom werd in de
Middeleeuwen klassieke wetenschap vervlochten met geloof?
5.2: Beschrijf hoe
Hildegard von Bingen veelzijdige kennis integreerde:
theologie, filosofie, natuurwetenschap, geneeskunde en muziek. (Beschrijf
hiervan ook voorbeelden).
Trefwoorden:
Hildegard von Bingen; scholastiek; theologie; filosofie;
natuurwetenschap, geneeskunde en muziek.
Vanaf de
twaalfde eeuw: ontstaan universiteiten, zoeken naar verbinding van geloof met
rede (bijvoorbeeld Thomas van Aquino).
Probleemstelling:
Vanaf de twaalfde eeuw
ontstaan de eerste universiteiten. Daarbij wordt gezocht naar een verbinding
van geloof met rede, bijvoorbeeld Thomas van Aquino.
Onderzoeksvragen:
5.1: Welke verbanden
waren er in de m.e. tussen kennis, geschiedenis,
moraal en geloof?
5.2: Waarom waren er
verbanden in de m.e. tussen kennis, geschiedenis,
moraal en geloof?
5.3: Wie was Thomas van
Aquino?
5.4: Waar ontstonden de
eerste universiteiten in Europa? Welke samenhang van wetenschap met geloof was
daar te zien?
Trefwoorden:
Scholastiek; Thomas van
Aquino; universiteiten;
Artes liberales (quadrivium en trivium) en artes mechanicae
Probleemstelling:
In de Middeleeuwen is
er sprake van artes liberales en artes mechanicae.
Onderzoeksvragen:
5.5: Welke kunstvormen werden als artes mechanicae
beschouwd? Welke als artes liberales?
5.6: Wat is het trivium en wat is het quadrivium – zie: https://www.dbnl.org/tekst/dela012alge01_01/dela012alge01_01_00035.php
en: https://makingrenmanuscripts.exhibits.library.upenn.edu/collections/show/10).
5.7: Op welke manier kun je dit onderscheid tussen ambacht (artes mechanicae) en artes liberales
(vrije kunsten) verbinden aan de wijze waarop deze (aan)geleerd werden?
Technische
ontwikkelingen: kerkarchitectuur (skeletbouw) ; muzieknotatie (Guido van
Arezzo) en ontstaan van vocale meerstemmigheid.
Probleemstelling:
Waarom ging men over
tot de skeletbouw ?
Onderzoeksvragen:
5.8: Welke
"uitvinding" maakt skeletbouw mogelijk ?
5.9: Welke (bouw-)
technische problemen ontstonden daarbij /Hoe werden deze problemen opgelost ?
5.10: Welke visuele
werking ging er uit van deze verticale bouw ( interieur)
5.11: Breng de
ontwikkeling van meerstemmigheid in de muziek in verband met de ontwikkeling
van de romaanse naar de gotische bouwstijl.
5.12: Welk gezamenlijk streven
ligt hieraan ten grondslag?
5.13: Noem het
gemeenschappelijke ideaal van beide ontwikkelingen ( in ontwikkeling van
architectuur + muziek)
Trefwoorden:
kruisgraatgewelf;
kruisribgewelf; luchtbogen; steunberen; rondbogen; spitsbogen; verticaliteit; meerstemmigheid
(polyfonie); gregoriaans; organum; fauxbourdon; discantus; school van de Notre
Dame; Cantus Firmus
Bronnenteksten:
-
De
kathedraal - David McCauley
-
De
kathedralenbouwers – George Duby
-
Teken
als taal - themakatern examen kg/kb - vwo 1999:
over het firmament/ de dierenriem
-
Ignace Bossuyt
-
beknopt overzicht van de Muziekgeschiedenis
-
Licht
- themakatern examen kg/kb 1987 - over
het licht in gotische kathedralen
© M.T. van de
Kamp 2024